Akım trafoları, bir devrede yer alan akımın değer sayısını göstermek için kullanılır ve günümde de bazı elektronik sistemlerde kullanımı tercih edilir.
Yüksek ve birincil seviyeye sahip olan akımlar, uygun çeşitte bir akım trafosu sayesinde ikincil yani düşük seviyede olan sisteme çevrilir.
Pek çok akım trafosu çeşitlerinin bulunması yanı sıra bu akım trafolarının seçimi de uygun şekilde olmalı. Akım trafolarının primer sargı, sekonder sargı, yalıtım malzemesi ve manyetik nüve gibi başlıca bileşenleri bulunur.
Yazı İçeriği
Akım Trafosu Çeşitleri Nelerdir?
Doğru ürün türünün seçilmesi, akım kalitesini etkilen faktörler arasında yer alıyor ve bu nedenle oldukça önemli. OG uyumlu akım trafoları, genellikle orta gerilim değerleri için tercih edilir. Ayrıca bunlar reaktif güç kontrol röleleri ile kullanılabilir.
Alçak gerilim akım trafoları ise bir diğer çeşit akım trafosu. Bu ürünler de devreye seri halde bağlanır. Sağladığı yararlar göz önünde bulundurulduğunda ise pek çok işletme tarafından bu alçak gerilim akım trafoları tercih edildiği görülebilir.
Ayrılabilir akım trafoları ise kolay monte edilen akım trafoları çeşitler arasında yer alıyor. Montaj sorunu olan mekanlar için kolaylıkla tercih edilebilir bu ürünler. Bunun yanı sıra hızla bu trafoların yerini değiştirebilmek de mümkün oluyor.
Clamp tip ayrılabilir akım trafoları ise bir başka tip trafolardır. Pano bulunan enerji yükünü kesmeden montaj yapılma imkânını bu tip akım trafoları sağlayabiliyor.
- Bu akım trafoları kullanıldıkları gerilime, yapım şekillerine ve soğutma türlerine göre de farklı çeşitlere ayrılır ve bunlar şöyle sıra lanabilir:
- Alçak gerilim akım trafoları
- Yüksek gerilim akım trafoları
- Kuru tip akım trafoları
- Yağlı tip akım trafoları
- Bara tipi akım trafoları
- Sargılı tip akım trafoları
Soğutma Şekline Göre Akım Trafosu Çeşitleri Nelerdir?
Kuru Tip Akım Trafosu: Akım trafoları katı yalıtkan malzemeler ile yalıtılır. Bu yalıtım işlemi için kâğıt, reçine ya da zift gibi birtakım ürünler kullanılır. Genellikle alçak gerilimde kullanılan bu akım trafoları, kuru tip olarak tercih edilir. Ayrıca fiyat bakımından oldukça ekonomik olsa da bu trafoların tamir edilmesi zor ve maliyetlidir.
Yağlı Tip Akım Trafosu: Yalıtkanlığı izolasyoyağı sağlayan yağlı tip trafolar, yağ sızıntısı yapabiliyor. Bunun yanı sıra terleme de yapan bu trafolar, genel olarak yüksek gerilimde kullanılan akım trafoları olarak tercih edilir.
Yapılışlarına Göre Akım Trafosu Çeşitleri Nelerdir?
Bara Tipi Akım Trafosu: Genel olarak baro tipi akım trafoları, AG ölçüsündeki devreler için uygun bulunuyor. Çoğunlukla, bu tip trafoların orta bölümlerinde, sargı şeklinde bir primer bulunur ve ayrıca bazılarının da orta kısmı boş da olabilir. Bu boş kısımdan baro geçirilir ve elektrik panolarında kullanım için uygun hale getirilir.
Sargılı Tip Akım Trafosu: Bu tarz trafoların primer sargıları pek çok farklı tarzda iletkenden oluşur ve birkaç sarımlardan oluşturulur. Sekonder sargıları ve primer, tek bir manyetik devre üzerinde yer alır. Gerektiği zamanlarda ise çift primera sahip olan trafolarda kullanılır. İşlem sırasında primer akımı büyüklüğe de farklılık gösterebilmesi normaldir. Yerleşim yerlerinin ve evlerin yoğun olduğu bölgelerde genellikle farklı yüksek enerji yükleri için bu tip akım trafosu tercih edilir.
Gerilime Göre Akım Trafo Çeşitleri Nelerdir?
OG Akım Trafosu: Orta gerilime sahip olan bu trafo çeşidi, yüksek ve alçak gerilim şebekeler arasında bir köprü işlevi gösterir. Enerji iletimi için kullanılan bu trafolar 3 kV-36 kV kadar olan şebekeye sahip. OG akım trafoları, primer akımına orantılı olarak tasarlandığı için kolay bir şekilde de sekonder akım oluşturur.
AG Akım Trafosu: Alçak gerilim şebekelerinde kullanılan bu trafolar, 400 V gerilime sahip. Fabrika ve iş yerlerinde kullanım için tercih edilir.
Kullanıldıkları Yere Göre Akım Trafosu Çeşitleri Nelerdir?
Kullanıldıkları yere göre akım trafoları ikiye başlığa ayrılıyor. Bunları iç tip ve dış tip olarak adlandırmak mümkün.
İç Tip (Dahili. Bina İçi): Kapalı olan ortamlarda kullanılan trafolar, iç tip olarak isimlendirilir. Genellikle panolar ve trafo merkezlerindeki kabinler için kullanımı uygundur.
Dış Tip (Harici, Bina Dışı): Zor ve normal olmayan ortam koşullarına oldukça dayanıklı yapıya sahip olan dış tip trafolar ise şalt sahalarda kullanım için uygun olur.
Akım Trafosu Seçimi Nasıl Olmalı?
Akım trafosu seçimi hem kompanzasyon gibi hem de ölçüm amaçlı sistemlerin tasarımda öne çıkan bir konudur. Akım trafoları, tüm işletmeler ve şirketler için oldukça önemli. Yanlış trafo seçimi tüm enerji sistemin yanlış etkilenmesine neden olabildiği biliniyor.
Akım trafosu seçimi için her ürünün, artı ve eksileri göz önüne alınmalı ve sonrasında uygun akım trafosu kullanılmalı.
Genel olarak tüm trafolar aynı işleyişe sahip oluyor ama bazıları sadece orta gerilim ya da sadece alçak gerilim için uygun olarak üretilmiş halde sunuluyor. Bu nedenle, akım trafosu seçimi için ürünlerin türü ve sağladığı imkânları bilmek önemli.
Ayrıca bu konudaki kaliteli ürünler ile, ihtiyacınızı uzun seneler boyunca karşılayabilmeniz mümkün.
Akım Trafosu Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Neler?
Yüksek verimli akımölçer olarak bilinen akım trafoları, özellikle gerektiği şekilde kullanıldığı zamanlarda bazen risk kaynağı da olabilir. Akım trafosu seçerken dikkat edilmesi gereken özellikler ise şöyle de sıralanabilir:
- Akım sağlayacak trafo tipi,
- Ölçme sistemi,
- Hata payı,
- Bara ölçüşü,
- Nominal güç,
- Sıcaklık değeri,
- Test gerilim özellikleri.
Akım Trafosunun Çalışma Sistemi Nasıldır?
Akım trafo bağlantısı, ölçü aletine iki farklı uçtan bağlanır. Birincil sargı, ölçümü yapılacak olan yükün ucuna bağlanması gerekir ve öte yandan ise ikincil sargı ölçü aletine bağlanır. Bilindiği üzere, oldukça yüksek akımların ölçümü sıradan ve günlük ölçü aletleri ile ölçülemiyor. Bu nedenle de trafolar kullanılıyor. Ayrıca akım trafosu, primer ve sekonder akım arası ampermetre ile dönüşüm de yapabiliyor.
Akım trafosu için güç gerektiği kadar kullanılmalı yani büyük seçilen transformatörler hem yanlış gösterge ile çalışacak hem de pahalı maliyet oluşturacaktır. Akım trafosu seçimde ise anma gücü (VA), işletme gerilimi, doyma katsayısı (n) ve trafo sınıfı (CI) gibi özelliklere de dikkat edilmeli ve göz önünde bulundurulmalıdır.
9 Ocak 2023 tarihinde yayımlandı