Voltajın alçak veya yüksek olarak sınırlandırıldığını sıkça duyarız. Voltaja ilgili konuşulduğunda duyduğumuz bu terimler ne anlama gelir ve uluslararası olarak geçerli midir? Voltaj ve sınıflandırılması hakkında konuşurken sık karşılaşılan bu terimler yani yüksek veya düşük voltaj değişkendir. Yani ilginç olan şudur ki bu terimler ülkeden ülkeye farklı olabilir. Diğer bir deyişle uluslararası belirlenmiş, standart rakamlar olmadığı için bu değerler ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir. Alçak gerilim ve bu paraleldeki sınıflandırmalar açısından, hangi voltaj aralığı hangi sınırda kabul görüyor değişir. Bu sebeple yaşanan ya da ölçüm yapılan yere göre farklı olabilecek değerlere özellikle ülkeler arası projelerde dikkat edilmelidir. Elektrik mühendisliği alanını ve bu alandaki hizmetleri ilgilendiren alçak gerilim kavramı çoğunlukla diğer gerilim sınıflandırmalarıyla birlikte kullanılır. 
Yazı İçeriği
Alçak Gerilim Neye Denir?
Gerilim veya diğer adıyla voltaj nedir? Bir iletkenin her iki ucu arasında bulunan potansiyel farka voltaj veya gerilim denir. Elektrik mühendisliği terimi olarak düşük voltaj aslında göreceli bir kavram yani tanımı da bağlam ile ilgili olarak değişebilir. Alçak gerilim şebekesi 1 volt ile 1000 volt arasında gerilime sahiptir. Elektrik enerjisi ileterek enerjiyi uzun mesafeler boyunca taşımak yani bir yerden bir yere nakletmek için gerilim düzeyi arttırılır. Buradan da uzun mesafe kat etse bile, keyıp yaşanmadan iletilmesini sağlayan ve taşımada kullanılan yüksek gerilim karşımıza çıkar. Gerilim seviyesi yükseltilen elektrik enerjisi nerede bulunur? Çoğunlukla üretimden kullanıma gitmesi için gerekli ara hatlarda bulunur. Yani Dağıtım alanlarındaki tesislerde, bunlar da yüksek gerilim hatları ve trafolardır. Trafoda gerilim bu defa azaltılır ve yüksek olarak dağıtılan ana elektrik konutlarla iş yerlerine verilirken yeniden alçak gerilim düzeyine getirilir.
Alçak Gerilim Kaç Volttur?
Ülkeden ülkeye ve bağlama göre bu terimin kapsamının değişebileceğinin altını çizmekte fayda var. Genel olarak alçak gerilim şebekeleri 1 volt ve 1000 volt arasındaki gerilim değerleri için kullanılabilen bir terim. Fakat kullanıcılar içinse (özellikle konutlarda) bu değer 220 Volt ile 380 Volt arasında olur. Bu aralıkta Türkiye’de elektrik için alçak gerilim aralığında yer aldığı söylenebilir. Yani tüketici için bu rakamlar geçerlidir. Alçak gerilimin etkin değeri, 1000 Volt da dâhil olmak üzere, 1000 volt ve altına denir.
Gerilim Nasıl Sınıflandırılır?
Alçak gerilim bin volt ve altındaki değerlere verilen ad iken, yüksek ve orta gerilim nedir sorusuyla karşılaşıyoruz. Gerilim seviyelerine göre elektrik şebeke sistemleri nasıl sınıflandırılır sorusunun da yanıtı bu terim ve tanımlarda yatıyor. 0 Volt ile 1000 Volt arasında yer alan elektrik enerjisi yükünü taşıyan veya taşıyabilen sistemlerden bahsederken bunlara alçak gerilim şebekeleri diyebiliriz. Bu aralıktan yukarıda da bahsetmiştik. Bir yandan bunun üstünde değerler de söz konusu yani 1000 Volt üzerinde de yük taşınabiliyor. İşte bin ile 35 bin Volt aralığında bir elektrik yükünü taşıyan, gerekli donanıma sahip sisteme orta gerilim şebekesi deniyor. Alçak, orta, yüksek gerilim şebekeleri bulunuyor. Hatta sınıflandırmanın en üst seviyesinde de çok yüksek gerilim bulunuyor. 
İkili Sınıflandırma: Alçak ve Yüksek Gerilim
Voltaj için ikili sınıflandırma yapıldığında karşımıza alçak gerilim ve yüksek gerilim kavramları çıkıyor. Alçak ve yüksek olarak ikiye ayrıldığında 1000 Volt altı gerilimler için alçak gerilim kullanılıyor, bin volt üstü de yüksek gerilim olarak adlandırılıyor. Elektrik enerjisinde gerilimin ikili sınıflandırmasında bin volt sınır kabul ediliyor.
Kilovolt ve Alçak Gerilim Şebekesi Nedir?
Alçak gerilim şebekesi bir voltla bin volt arası gerilime sahip olan şebekelerin genel adıdır. Yani 1 V ile 1000 V arasındaki gerilimi taşıyan sistemler alçak gerelim şebekesi kapsamında değerlendirilir. Bu da 1 V ile 1 KV (kilovolt) arasında kalır kısaca kilovolt kullanılır. Bir kilovolta kadar olan gerilimler bu sistemde alçak gerilim kapsamında yer alır. Kullanım kolaylığı için veya ifade ederken matematiksel sadelik açısından 1 KV olarak yazılır. Diğer taraftan 154 ila 380 kV yük taşıyan şebekeler yüksek gerilim olarak, 34,5 kV olanlara ise orta gerilim şebekesi olarak değerlendirilir. Alçak gerilim şebekeleri dağıtım trafosundan abonenin yani elektrik tüketicisinin (ev tesisatı) bulunduğu yere kadar olan hattı ifade eder. Alçak gerilimin yalıtımı kolaydır ve bu sebeple kullanıcıya yakın yerlerde kullanılır. Ayrıca güvenlik açısından daha mantıklıdır yani olumsuzluklardan korunması da kolay olduğundan aboneye yakın yerlerde bulunur. Yüksek gerilim kurulumu, bakımı ve güvenliği zordur, maliyetlidir üstelik sağlık sorunları oluşturabilecek bir elektromanyetik alan oluşturabilir.
Alçak ve Yüksek Gerilimin Farkları Neler?
Neden dağıtımda düşük gerilim hattı kullanılır? Yüksek ve çok yüksek gerilim hattı yani 1000 volt – 154 bin volt ve üzerini taşıyan sistemler özel durumlarda gerekebilir. Çünkü elektrik enerjisi üretiminin ardından bu enerjiyi iletip daha uzun mesafelere, uzak yerlere taşımakta alçak gerilim yetersiz kalabilir. Nasıl ki yüksek gerilim hatları genelde elektrik santrali ve yerleşke arasında döşeniyorsa burada alçak gerilim yeterli olmaz. Ancak dağıtımda alçak gerilim kullanımı mümkündür. Yani şehir içinde ve yakın şehirlerin arasında elektriğin dağıtımında düşük gerilim hatları kullanılabilir. Ayrıca yüksek gerilim hattı binalardan her cepheden 50 metre uzaklıkta ve 9 m 45 cm yükseklikte yerleştirilmiş olmalı. Bunu ihlal eden durumlar için hukuki olarak işlem başlatılabilir, ceza veya tazminat için arsa ve mülk sahipleri başvuruda bulunabilir. 
Alçak Gerilim Nerelerde Kullanılır?
Ülkemizde günlük hayatta kullanılan elektrik enerjisi gerilimi konutlarda 220V, sanayi tesislerinde ise 380V olarak belirlenmiştir. Gerilimin artması izolasyon işlemlerini ve güvenlik tedbirlerini zorlaştırır. Üstelik yüksek gerilim ile çalışacak elektrikli cihazlar da daha zor üretilir ve çok maliyetlidir. Bu yüzden baştan 110V – 380V arası alçak gerilim ile çalışabilecek elektrikli aletlerin yaygın olduğu bir sistem benimsenmiştir. Elektronik cihazlarda ise durum şöyledir, doğru akım ve daha düşük gerilim seviyesi gerekir bunu da adaptörler sağlar. Bu yüzden bu cihazlarda adaptörler bulunur ve prize takıldığında şebeke voltajını doğru akıma çevirip gerilim azaltılır. Adaptör elektroniklerin korunması için büyük önem taşır ve arızaları durumunda hemen yetkili servise başvurulması gerekir.
Akım trafosu ürünlerini keşfetmek için hemen tıklayın.
Kompanzasyon Nedir? Kompanzasyon Çeşitleri Nelerdir? yazısını okumak için tıklayın.
YouTube kanalımızı ziyaret etmek için hemen tıklayın.
30 Temmuz 2022 tarihinde yayımlandı